Kriminologiaren oinarriak, helburuak eta eginkizunak

Artikulu honetako egileak: Amaia Nuñez, Diana Martín, Diana Tejedor, Ione Berrocal, Iñaki Pérez
#KZientifikoa jardunaldietan aurkeztua

Azken urteotan oso boladan daude krimen-ikerketarekin eta delinkuenteen psikologiaren inguruko telesailak eta filmak. Horiei esker, areagotu egin da kriminologiaren inguruko jakin-mina: Zer da Kriminologia? Zer egiten du kriminologo batek? Zer aplikazio ditu diziplina honek?... Haatik, telesail eta film horien eraginez, Kriminologiaren irudi topiko eta okerra ere zabaltzen da; izan ere, krimenak dituzte ardatz, baina ez dute argi erakusten zein den kriminologiaren eta kriminologoen zeregina.

Horiek horrela, artikulu honen bidez, kriminologiaren oinarrizko argibideak ematen saiatuko gara: zer den, zertan oinarritzen den, noiz sortu zen Kriminologia, zer ekarpen egiten duen zientzia gisa, eta batez ere, zer topiko oker dauden gizartean. Batez ere, Kriminologiaren dimentsio soziala nabarmenduko da. Horretarako, hiru atal izango dituen artikulu bat egin dugu. Batetik, Kriminologiaren helburuak eta lan-arloak zehaztuko dira. Bestetik, delinkuentziaren prebentzioan kriminologiak arrisku-faktoreen ikerketaren bidez egin dezakeen ekarpena azalduko da. Eta hirugarren zatian, gaizkileak birgizarteratzeko Kriminologiak proposatzen dituen bideak jorratuko dira.

Horrenbestez, artikulu honen bidez Kriminologia sozial garaikidearen jomugak eta lan-esparru nagusienak nabarmenduko ditugu eta, bide batez, UPV/EHUn Kriminologiako Gradua amaitzear dugun ikasleak garen aldetik, kriminologoek gizarteari egin diezaioketen ekarpenaz ere egingo dugu gogoeta, batez ere, gure diziplinari lan-mundua izan ditzakeen aukerak aldarrikatzeari begira.

Zer da KRIMINOLOGIA

Kriminologia diziplina berria ez den arren, duela gutxira arte ez da ezagutzera eman geure artean. Azkeneko urteetan, saiakera asko egin dira Kriminologia zer den argitzeko. Lehen definizioak XIX .mendekoak dira, nahiz eta, egiazki, “Kriminologia” terminoa berriagoa izan. Izan ere, denborarekin aldatuz joan da Kriminologiari buruzko ikuspegia ere, definizio hauetan ikus daitekeen bezala:

• 1876: Kriminologia "delituaren" arrazoiak aztertzen dituen diziplina da. Kriminologia  soziologian, psikologian eta antropologian oinarritzen den diziplinarteko zientzia da. Baina, bereziki medikuntzan eta zigor zuzenbidean du bere funtsa (Lombroso, 1876).

• 1885: Kriminologia “delituaren zientzia” bezala definitzen da, eta delitu soziologiko edo naturalaren eta delitu juridikoaren artean ezberdintzen du (Garófalo, 1885).

• 2005: Kriminologiaren helburua delituaren arrazoiak eta egileak ulertzea da, honen prebentziorako tresnak prestatzeko eta delituari aurre egiteko. Kriminologiaren jardun-eremu nagusia auzitegien ingurukoa da (kartzelak, polizia, epaitegiak), baina, gizartea bera eraldatzen du jomuga (Garrido, 2005).

Autore hauek kontuan hartuta, definizio hau eman genezake: Kriminologia delitua, delitugilea, biktima, gizartea eta gizarte kontrola aztertzen dituen zientzia da,  beti ere, beharrezko den kasuetan, delituaren prebentzio egiteko eta delituari aurre egiteko.

Garbi ikusten denez, kriminologiak biltzen dituen kontzeptu nagusiak biktima, krimena, delinkuentea edo delitugilea eta gizarte kontrola dira.

KRIMINOLOGIAREN ITURRIAK, IKERGAIAK ETA JARDUERA-EREMUAK

Delituaren fenomenologia eta prebentzioa oso alor konplexuak dira, eta era ezberdinetako ezagutzak eta baliabideak eskatzen dituzte. Hori dela eta, Diziplinartekotasuna da Kriminologiaren ezaugarrietako bat. Eta, ondorioz, hainbat iturritatik edaten duen jarduera da. Hauek dira nagusienak: Zuzenbidea, Psikologia, auzitegiko Hizkuntzalaritza, Soziologia, Medikuntza, Antropologia eta Biologia.

Kriminologiak aztertzen dituen ikergaiak ere askotarikoak dira: biktimizazio inkesten aplikazioa, delitu baten biktima izateko dagoen arriskua, gizarte desberdinetan gauzatzen diren delituak, drogen eta delituaren arteko korrelazioa, etab.

Iturri eta ikergaien aniztasun hori dela eta, Kriminologiak ez ditu, agian, irtenbide profesional oso zehaztuak. Baina, poliki-poliki, gero eta kontzientzia handiagoa dago kriminologoek zeregin garrantzitsuak dituztela hainbat eremutan:

• Poliziaren jardun eremua
• Biktimarekiko arretaren esparrua
• Adingabeen justiziaren esparrua
• Espetxe - esparrua
• Politika kriminalaren esparrua
• Segurtasun pribatuko esparrua
• Detektibe pribatua
• Peritu Kriminologoa eta Kriminalista
• Delituaren prebentzioa
• …

Hala ere, duela gutxira arte ez da Zientzia autonomotzat jo; izan ere, beste zientzien barruan aztertu izan dira urte luzeetan gai horiek. Gaur egun, lan bikaina egiten ari dira kriminologia zientzia autonomo bezala gera dadin. Eta baita kriminologoek erabateko estatus profesionala izan dezaten. Horren alde hainbat erakunde ari dira lanean:

• Unibertsitateak (UPV/EHU, Euskal Herriko Unibertsitatea, adibidez)
• Ikerketa Institutuak (Kriminologiako Euskal Institutua, adibidez)
• Administrazioak (Kriminologoen Elkargo Profesionalei babesa emanez, adibidez)

Hala ere, ezin da ukatu diziplina honek ez duela oraindik merezi duen aintzatespena lortu, ez arlo akademikoan, ez ikerketaren esparruan ezta lan-munduan ere.

Dena den, ondoren aurkeztuko diren ikerketa- eta eskuhartze-lanek ondo erakusten dutenez, kriminologoen zeregina oso garrantzitsua izan daiteke egungo gizartean.

NON IKASTEN DA KRIMINOLOGIA? ZER IKASTEN DA KRIMINOLOGIAKO IKASKETETAN?

Duela urte gutxi arte, kriminologiako ikasketak ez ziren burutzen estatuko edozein unibertsitatean, hauek ematekotan, ez ziren gradu bezala ematen baizik eta, titulu bezala. Denborarekin, kriminologiarekin zerikusia duten titulu eta master asko sortu egin dira.

Gaur egun, kriminologiako ikasketak aurkitu ditzakegu Espainiako unibertsitate publiko eta pribatu gehienetan, eta Europako unibertsitate askotan ere bai, Londresen edo Belgikan adibidez. 2010/11 ikasturteaz geroztik Euskal Herriko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultatean ere ikas daiteke Kriminologiako Gradua, euskaraz zein gaztelaniaz.

Kriminologia, lehen aipatu den bezala diziplinartekotasun zientzia da, hau da, gai mota asko jorratzen ditu. Bereziki lantzen diren psikologia, zuzenbidea eta soziologia, baina badaude beste gai asko ikusten direnak, adibidez, fenomenologia kriminala, biktimologia edo auzitegiko medikuntza esaterako. Horrez gain, komunikazio profesionalarekin zerikusia duten ikasgaiak ere badaude, besteak beste, Kriminologiaren dibulgazioa egiten ikasteko aukera ematen dutenak. Oso garrantzitsua da kriminologiako ikasleek ikasgaien arteko loturak saiatzen egitea, hau eginez gero, errazago ulertuko dute zein den Kriminologiaren funtsa.

Bestalde, bibliografia zabala dago Kriminologia gaien inguruan; eta, nahi izanez gero, edozein gai erraz sakondu daiteke bibliografia horren bidez.

KRIMINOLOGiAREN ZEREGINAK: esku-hartze programa baten adibidea: nerabeen eta gazteen artean indarkeriarik gabeko bikote harremanak sustatzeko programa

Lehen esan denez, Kriminologiak askotariko zeregin profesionalak ditu jomugan. Horien artean, garrantzi berezia dute helburu sozialak dituztenak; bereziki, prebentzioaren alorrekoak. Arlo horietako bat da genero-indarkeriarena. Genero-indarkeriaren esparruan agente eta profesional ezberdinek har dezakete esku, baina baita kriminologoek ere. Zertan? Bada, adibidez, indarkeriarik gabeko bikote harremanak sustatzeko hezkuntza-programetan. Ikus dezagun nola.

Gaur egun albiste asko ikus ditzakegu bikoteen arteko sortzen diren arazoei buruz. kriminologoek, programa honen bitartez lortu nahi dute gazteen arteko indarkeriari aurre egitea eta hauei, jarrera desegoki hauen eragozpenak eta ondorioak erakustea. Honen bitartez, bikote gazteen arteko gatazkak eta indarkeria prebenitu eta aurre egingo genieke.

Bikotekideen erasoa hainbat pertsonek jasaten dute oraindik gure gizartean, fisikoa nahiz psikikoa, eta askotan harantzago iritsi daiteke etxeko indarkeria edo bikotearen ondasunak txikitzea dakar bere baitan. Beraz, argi dago esku-hartze bat egin beharra dagoela, berdintasunean oinarritutako harremanak nola eta edozein eraso mota saihesteko.

Horrexetarako programa honen helburu orokorra honako hau da: indarkeriarik ezan oinarritutako harreman eredu bat bultzatu. Gainera, hainbat helburu espezifiko ditu: tratu txarrak eragingo dituzten eta ohiturak saihestu; eta, diskriminazioa eta indarkeria desagerrarazi.

Ikusten denez, programa hau bete-betean txertatzen da Kriminologiaren zereginetan. Izan ere, balizko delitugileen eta balizko biktimaren arteko harremanen esparruan egiten du lan, gizarte-faktore eragileak kontuan hartuz eta, batez ere, delitua bera gerta ez dadin aurreikusiz.

KRIMINOLOGIAREN ZEREGINAK: ikerketa-lan baten adibidea: espetxeko tratamenduaren eraginaren azterketa

Alabaina, Kriminologiaren beste adar garrantzitsua ikerketarena eta delituaren esparruan martxan jartzen diren esku-hartze programen eta politiken ebaluazioarena da. Izan ere, urte dezente dira martxan direla Kriminologiako Ikerketa Institutuak, administrazio publikoarentzat zein partikularrentzat baliagarriak izan daitezkeen ikerketa-lanak bideratzeko. Horien artean aipatzekoa da Kriminologiako Euskal Institutua (IVAC), Euskal Herriko Unibertsitatearen babesa duena.

Espetxeko tratamenduen helburu nagusia delitugileen berrerortze-tasa gutxitzea da eta ondorioz, atxilotuen birgizarteratzea lortzea. Esan bezala, espetxeko tratamenduen helburua delitugileen birgizarteratzea lortzea da eta helburu hau ikus daiteke Espetxeko Lege Organiko Orokorraren (ELOO) lehen artikuluan eta Espetxe erregelamenduaren bigarrengo artikuluan.

Tratamendu hauen emaitzak positiboak dira, oro har. Azkeneko urteetan aplikatu direnak lortu dute berrerortze-tasa %16 jaistea. Zoritxarrez, espetxe askotan aurki genezake arazo asko. Gehienetan,  ez dute tratamendua aplikatzeko gaitasun eta baliabiderik eta errekurtso falta handia dago, bai profesionalen aldetik eta bai material eta metodologiarengatik.

Honekin garbi ikusten da erakunde hauek profesional espezializatuen beharra eskatzen ari direla, kriminologoak konkretuki. kriminologoek, delitugileen analisia egin eta saiatu beharko lukete hauek birgizarteratzen. Askotan, atxilotu askok ez daude prest espetxetik irteteko eta horretarako badaude profesional batzuk, kriminologoek,  lan hori egiten dutena. Beraz, oso baliagarria izango litzateke kriminologoen erakunde batek delitugileei hobetu aztertzea, eta hauek kanporatzean segimendu bat izatea.

KRIMINOLOGIAREN ETORKIZUN HURBILA

Azkeneko urteetan, leku askotan hitz egin da kriminologiaren etorkizunari buruz. Zaila da edozein gaien edo diziplinen egoera eta irtenbideak aurreikustea eta batez ere gaur egun. Askotan, jende askok galdetzen digu gure irtenbidei buruz, eta egia esan asko daude, baina zaila da hauek azkar aurkitzea.

Duela lau urte hasi ziren Euskal Herriko Unibertsitateko ikasle batzuk kriminologiako graduan, eta urte honetan garbi dagoenez, lehen belaunaldia irteten da. Hauek ez dute erraztasun handirik izango kriminologiako lanak aurkitzeko, baina uste dugu arazo hau bideratzeko soluzio bat izan litekeela gizarteak ulertzea zertarako balio duten kriminologoek. Ondoren, indarra edukitzeko, Euskal Herriko kriminologoen elkarte bat osatzea oso baliagarria izango litzateke.

Amaitzeko, kriminologiaren etorkizuna asko aldatu daiteke eta horretarako ezinbestekoa da gaur egungo gizarteak  konturatzea kriminologiaren beharra sortu dela eta kriminologiako profesionalek ezinbestekoak direla gizartean sortzen diren gatazka eta arazoei aurre egiteko eta prebenitzeko.

Bidezkoa eta zilegi da beloaren erabilera mugatzea?

Artikulu honen egileak: Miren Amaia Belloso Uribe eta Lide Gurrutxaga Urbieta
#KZientifikoa jardunaldietan aurkeztua


Azken urteotan ugaritu egin dira konfesio erlijioso desberdinetako fededunak geure artean. Jakina denez, haietako askok beren erlijioaren aginduak eguneroko gizarte-bizitzaren alor askotan bete nahi izaten dituzte. Horren ondorioz, hainbat ezinulertu eta eztabaida sortu dira. Adibidez, emakume batzuek zapiak eramaten dituzte gorputz atal jakinak estaltzeko (beloa, hijab -a etab.) eta zenbait gizonek txapela euren buruan (kipá). Alabaina, estatu demokratikoen bereizgarri den neutraltasun printzipioan oinarrituz, hainbat debeku eta muga jarri zaizkio jantzi horien erabilerari, hezkuntzaren alorrean, besteak beste. Alabaina, bidezko eta zilegi da konfesio erlijioso jakin bat duen irakasle edota ikasle bati beren kultur eta erlijio-identitatearen ikur diren jantziak eramatea galaraztea? Aldi berean, ontzat eman behar dira testuinguru laiko batean erlijio-adierazpenaren zantzu nabarmenak? Erantzunak askotarikoak izan daitezke, eta erantzun ezberdin asko eman izan dira auzi honi. Eta bakoitzak baditu bere koskak.

Erlijioa zuzenbideko estatu sozial, demokratiko eta laikoan

Azken bolada honetan hainbat eztabaida sortu dira beren erlijio-adierazpenak askatasunez egin nahi dituzten herritarrei zenbait muga jarri zaizkielako, adibidez, zenbait eskolatan buru-zapien erabilera mugatu edota debekatu denean. Izan ere, zenbaitetan zalantzak sortzen dira ea adierazpen horiek bat ote datozen Espainiar Estatuaren izaera laikoarekin. Hori dela eta, beharrezkoa da aztertzea bai Estatuaren izaera bera  bai estatu-eredu horretan aitortzen diren eskubide zein betebeharrak, egoera horren aurrean konfesio erlijioso desberdinek zein aukera duten ikusteko. Izan ere, Espainia zuzenbideko estatu sozial eta demokratikoa da, eta aldarrikatzen dituen printzipio nagusien artean laikotasuna, neutraltasuna, berdintasuna eta diskriminazio eza daude.
Laikotasunak berekin dakar estatuak ez duela inongo erlijiorik bere egiten, hau da, estatu laiko bat ez da oinarrituko edo identifikatuko inongo erlijiorekin. Modu horretan, Estatuak neutral agertu behar du fenomeno erlijiosoen aurrean. Horrenbestez, estatuak inpartziala izan behar du herritarren uste sendo erlijiosoen aurrean. Berdintasun egoera batean hau izango litzateke jarrera egokiena, herritarren kontzientzia-askatasuna bermatzeko.

Izan ere, herritarren uste sendoak errespetatzeak aniztasuna ahalbidetzen du. Bestalde, berdintasunaren eta diskriminazio ezaren printzipioak aintzat hartuta inor ez da diskriminatua izango jaiotza, arraza, sexua, erlijioa, pentsamoldea edo beste edozein inguruabar pertsonal edo sozial dela eta. Errespetatu egin behar dira konfesio erlijioso desberdinak dituztenen erlijio-adierazpenak,  Espainiar Konstituzioak aitortzen baititu erlijio-askatasuna eta norberaren irudia errespetatzeko eskubideak.

Erlijio-askatasuna: oinarriak eta mugak

Erlijio-askatasunak ideologia-, erlijio- eta kultu-askatasunaren aitorpena barnebiltzen ditu. Izan ere, hiru tasun horiek (ideologia, erlijioa eta kultua) pertsonen “nortasun erlijiosoa” zehazten dute eta, hortaz, pertsonaren duintasunaren adierazgarri dira. Zentzu zabalean ulertzen da erlijio-askatasuna. Hori dela eta, gutxiengoan dauden erlijioak babestu behar dira erlijio tradizionalekin batera. Honela, lege batek eskubide horri mugak jarri nahi badizkio, beharrezkotasuna, proportzionaltasuna, diskriminazio eza eta beste oinarrizko eskubideak errespetatu beharko ditu. Gure estatuaren izaera zein den kontuan hartuta, legeak kontzientzia-askatasuna aitortu, errespetatu, urrapenen aurrean babestu, eta egiazkoa eta eraginkorra izan dadin bermatu  behar du.
Hori horrela, Espainiako Konstituzioa argi zehazten du ideologia- eta erlijio-askatasunaren muga legeak babesten duen ordena publikoaren urraketa izango dela. Ordena publikoak hauxe babestu nahi du: gainontzekoen oinarrizko eskubideen egikaritzan eta osasun, segurtasun eta moralitate publikoa.

Eta zein da, adibidez, erlijio musulmanaren kasuan ordena publikoaren ikuspegitik sortzen den auziaren iturburua? Bada, musulmanen erlijio-adierazpenetako bat da emakumezkoek euren burua zein gorputza estaltzea. Horren aurrean eztabaidatu izan da beloaren erabilerak aipatutako ordena publikoa urratzen duen edo ez. Oro har, esan daiteke beloaren erabilerak ez duela ordena publikoa urratzen; izan ere, orain arte ez da frogatu beloaren erabilerak inongo eragin okerrik duenik. Bestalde, beloaren erabilerak ezin du ordena publikoa urratu. Hori horrela izatearen arrazoietako bat da aniztasuna aitortuta duen gizarte batek erlijio eta praktika ezberdinak errespetatu behar dituela. Horiek errespetatu ezean pertsona horien askatasuna murriztuta geratuko litzateke. Hala ere, Espainian hainbat muga jarri zaizkio beloaren erabilerari, hezkuntzaren alorrean bereziki.

Erlijio-askatasuna hezkuntzaren alorrean.

Musulmanen zein bestelako konfesio erlijiosoetako pertsonen erlijio-askatasuna legez mugatu den esparruetako bat hezkuntza izan da. Izan ere, zenbait neskari eskolara sartzea eragotzi zaie, beloa eramateagatik. Egoera horren aurrean, ikasleak aipatu ditugun eskubideak lituzke. Berez, lehen aipatu denez, ikasleak ez du bere jokabidearekin ordena publikoa urratzen, baina, antza, erlijio-askatasunaren eskubideak berak talka egiten du hezkuntza-sistema gidatzen duten printzipioetako batzuekin. Printzipiook 2/2006 Lege Organikoan, Hezkuntzari buruzkoa (http://www.boe.es/boe/dias/2006/05/04/pdfs/A17158-17207.pdf), eta 8/1985 Lege Organikoan, Hezkuntzarako eskubidea arautzekoa (https://www.boe.es/buscar/pdf/1985/BOE-A-1985-12978-consolidado.pdf), aurreikusten dira, kontuan hartuz bi lege hauek Konstituzioaren 27.2 artikuluaren argitan interpretatu behar direla. Artikulu horren arabera, hezkuntzaren helburua izango da pertsonaren nortasuna osotara garatzea, bizikidetzaren printzipio demokratikoaren errespetuan eta oinarrizko eskubide eta askatasunen errespetuan.

HLOko lehenengo artikuluaren arabera, hezkuntza sistema gidatzeko printzipioak honakoak dira: hezkuntzaren kalitatea berdina izatea da ikasle guztientzat; ikasle guztiek aukera berdinak izatea; Askatasun pertsonala, ardura, herritartasun demokratikoa, elkartasuna, tolerantzia, berdintasuna, errespetua eta justizia bultzatuko dituzten eta diskriminazio mota oro gainditzen lagunduko duten balioen transmisioa eta praktikan jartzea; eta malgutasuna egon behar du ikasleen beharretara egokitzeko.

HLOko bigarren artikuluak hezkuntzak izan behar dituen helburuak zehazten ditu. Eskuen artean dugun gaiari dagokionez, hauek dira aintzat hartzekoak: tolerantziaz eta askatasunez jardutea elkarbizitzarako printzipio demokratikoak errespetatuz; arazoak saihestea eta hauek modu baketsuan konpontzea;  giza eskubideak errespetatzea; batasun soziala bultzatzea; herrien arteko lankidetza eta elkartasuna sustatzea; pluraltasun kultural eta linguistiko bat aitortzea eta hura errespetatzea; kulturartekotasuna gizartearen elementu positibotzat hartzea, etab.

HELOk, berriz, bere seigarren artikuluan ikasleen eskubideak aurreikusten ditu: ikasleen nortasuna garatzeko formazio integral osoa jasotzeko eskubidea; ikasleen identitatea, integritatea eta duintasuna errespetatuak izateko eskubidea; Konstituzioarekin bat ikasleen kontzientzia askatasuna, sinesmen erlijiosoak eta konbikzio moralak errespetatuak izateko eskubidea, etab.

HELOren artikulu berean ikasleen betebeharrak aurreikusten dira. Aipagarria da ikasleek ezinezkoa dutela, hezkuntzaren komunitatearen baitan, kideen kontzientzia askatasuna, konbikzio erlijiosoak, dignitatea, integritatea eta intimitatea errespetatu.

Esandakoa kontuan hartuz, HLO eta HELOko artikuluetatik ondorioztatzen da hezkuntza sistemaren helburua ikasleen integrazioa bideratzea dela. Ondorioz, ikastetxeek neutralak izan behar dute baina era berean, pluraltasuna errespetatu eta sustatu behar dute.

Hori horrela, zilegi eta bidezkoa da beloaren erabilera mugatzea, eta, horrenbestez, ikasleei beloa jantzita datozenean, sarrera ere eragoztea?

Ondorio bidetik

Ondorio bidetik, arazo hau bideratzeko erabili behar dira hezkuntza oinarritzen duten printzipioetatik ondorioztatzen diren irizpideak. Hau da, errespetua, tolerantzia, kulturartekotasuna, integrazioa, pluralismoa. Beraz, beloaren debekuak ez du zentzurik gaur egungo hezkuntza sisteman.

Gizarte plural bateko tolerantziak berekin dakar herritarren euren artean errespetuzko jarrera bat izatea. Horrela, elkarbizitza baketsua lortuko baita. Esandakoaren ildotik, Konstituzio Auzitegiak ulertzen du tolerantziak kritikak onartzeko gaitasuna barneratu behar duela. Hau erlijio konfesio ezberdinen  kasuan aplikatuz gero, hauen sineste edo konbikzioak onartzea ekarriko luke. Hori hitzartze pluralean onargarri den testuinguruan emango litzateke.

Bestalde, aintzat hartu behar da tolerantzia elkarbizitzarako oinarrizko printzipioa dela, hau da, ordena politiko eta gizarteko bakearen oinarria. Gizarteko gehiengoak ideologia-, erlijio- edo kultura-gutxiengoekiko eduki beharreko errespetuzko jarrera da. Berebat, ezinbestekoa da integrazioa eta gizarte-kohesioa bideratzeko, kultura arteko elkarrizketaren bidez.

Beraz, konklusio gisa, lan honetan aztertutako guztia kontuan hartuz Espainiako kasuan posiblea da estatuaren neutraltasuna eta laikotasuna beloaren erabilerarekin uztartzea.

Azkenik, aipatzekoa da azken hilabete hauetan Espainian indarra hartzen ari den argudioa, zeinak, mantentzen duen ikastetxeek euren erregelamenduen bitartez ezin izango dutela beloa eramatea galarazi. Izan ere, erlijio eskubidea oinarrizko eskubidea izanik hura debekatzeko duen ahalmen bakarra Legeak baitu, eta eskoletako erregelamenduek ezin dituzte Legeak ezarritako mugak gainditu.

Streaming esteka! #kzientifikoa

Oraintxe hasi gara Kultura Zientifikoa sustatzeko I Ikasle Topaketan eta zoragarria da giroa, lasaia eta gai interesgarriak trukatzen.

Streaming bidez segitu nahi baduzu, begiratu esteka honetan:
http://ehutb.ehu.es/es/directo/1.html

Twitterren #KZientifikoa etiketa segituta ere jakin dezakezu ekitaldiaren berri, animatu hitza hartzera!